Ra đời trên chiếc nôi nghệ thuật vùng đất Khu 5, những năm đánh Pháp, thấm đẫm thực tiễn kháng chiến sinh động, Đoàn đã xây dựng cho mình một bản sắc riêng trong hoạt động sáng tác và biểu diễn nghệ thuật. Đó là bản sắc "Rất Khu 5 - Rất Quân đội - Rất dân tộc - Rất Quần chúng - Rất đúng đường lối văn nghệ của Đảng" như Đại tướng Nguyễn Chí Thanh- Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam đã khen tặng. Đoàn đã tạo cho mình phong cách: Nghệ sĩ không tách rời chiến sĩ, sân khấu không tách rời chiến trường; mỗi nốt nhạc, điệu ca, lời hát đều tham gia đánh giặc.

Dấu ấn sâu đậm nhất của thời kỳ này là những lần Đoàn được biểu diễn phục vụ Bác Hồ, nghe Người ân cần động viên, dặn dò: "Các cháu hãy cố gắng nhiều hơn để học hỏi trong nhân dân và dành tâm sức phục vụ nhân dân". Thế hệ ban đầu của Đoàn đã "đóng đinh" cùng những tác phẩm: Múa Sắc bùa, Chàm rông, Bá trạo; kịch Giải phóng Kon Tum; bài hát Giải phóng Kon Tum; kịch dân ca Người con thứ của các tác giả Vĩnh An, Tư Điềm, Kim Hùng, Đình Hùng, Thế Hưng, Nguyễn Chư và Y Thin, góp phần không nhỏ vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên chiến trường Khu 5.

Trong chống Mỹ, những người lính văn công lại đồng hành cùng các đoàn quân "Xẻ dọc Trường sơn đi cứu nước". Cũng mũ tai bèo, dép cao su, cùng với khẩu súng, cây đàn, vừa chiến đấu, vừa khích lệ, động viên bộ đội và nhân dân hăng hái thi đua giết giặc lập công. Hàng ngàn buổi diễn được tổ chức tận chiến hào, nơi xuất phát, trước và sau các trận đánh hay phục vụ thương, bệnh binh mà không cần phông màn, âm thanh, ánh sáng. Nhiều tác phẩm được yêu cầu diễn đi diễn lại rất nhiều lần: Múa Trên nẻo đường quê của Tư Điềm, Như Vinh; ca cảnh Lời thề thứ 9, Đánh tiếp, tấu Leo dốc của Ngọc Kỳ; kịch Ba cha con của Phan Ngạn; ca khúc Cô du kích Đà Nẵng của Thanh Anh, Vui mùa chiến thắng của Văn Chừng và Lam Lương...

Sau ngày thống nhất đất nước, Đoàn đã xây dựng nhiều tác phẩm tiêu biểu: Đắk Rông mùa xuân về của Tố Hải, ca khúc Hơ Rê, Đảo xa của Phan Ngọc, Lời dặn dò và niềm tin của Thuận Yến; múa Kỵ binh Tây Sơn, Vũ khúc Rắc Lây của Nguyễn Chư; Ngọn lửa Ba Tơ của Lê Huân; ca cảnh Đường ra phía trước của Phan Ngạn…..

Suốt 10 năm Quân tình nguyện Việt Nam làm nghĩa vụ quốc tế cao cả giúp bạn Campuchia (1979 - 1989), Đoàn chia thành các mũi phục vụ từng đơn vị, từng hướng chiến dịch của Mặt trận 579. Đoàn còn cử một bộ phận chuyên gia giúp bạn xây dựng đoàn nghệ thuật.

Ngày nay, bám sát định hướng của Đảng, phát huy nội lực, truyền thống LLVT Quân khu, của Quân đội, mỗi năm Đoàn văn công hoàn thành từ 70 đến 90 buổi diễn. Nhiều tiết mục được công chúng đón nhận nồng nhiệt như hát múa Hành khúc chiến sĩ và Người mẹ Khu 5, Lòng dân khu 5 với Bác Hồ của An Thuyên, múa Dũng sĩ Núi Thành của Hồng Hà, Ngày hội quê tôi của Minh Tâm; ca khúc KRa Mta của Nguyễn Hoàng, Hành khúc niềm tin của Minh Sơn...

Không những phục vụ bộ đội và nhân dân các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên, Đoàn nhiều lần đi biểu diễn tại huyện đảo Trường Sa, nhà giàn DK1, các đơn vị và địa phương các tỉnh Nam Lào, Đông Bắc Campuchia.

Từ cuối năm 2019 đến nay, trước tác động của đại dịch COVID- 19, Đoàn chủ động vượt mọi khó khăn, phát động sáng tác, dàn dựng thành công các tác phẩm tuyên truyền hiệu quả. Thượng tá Nguyễn Đình Thạch- Chính trị viên Đoàn văn công cho biết: "Đoàn đã sáng tác, dàn dựng thành công chương trình nghệ thuật "Quân khu 5 khúc hát nơi tuyến đầu" với các tác phẩm Quân khu 5 quyết chiến thắng đại dịch COVID-19, Khúc quân hành thầm lặng của Trung tá, NSƯT Đinh Xuân Đề; Đà Nẵng tình người quê tôi của Thiếu úy QNCN Phạm Võ Uyên Nhi; Chỉ có thể là Việt Nam tôi của Trung tá Trần Bách Ngà…

70 năm hoạt động nghệ thuật, Đoàn Văn công Quân khu 5 đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ chống Mỹ; tham gia các hội diễn, hội thi nghệ thuật toàn quân, toàn quốc đạt nhiều thứ hạng cao. Đoàn đã có 4 NSND (Nguyễn Văn Thông, Trương Qua, Lê Huân, Rơ Chăm Phiang), 1 Nhà giáo nhân dân (Phạm Minh Phương), 14 NSƯT, 9 nghệ sĩ, nhạc sĩ được giải thưởng Nhà nước, 3 nhạc sĩ được nhận giải thưởng của Quân đội. Kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống (20-3-1952 - 20-3-2022), Đoàn vinh dự được đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba. Đây là động lực to lớn để đơn vị tiếp tục phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng đáng với niềm tin yêu của bộ đội và nhân dân trên địa bàn Quân khu 5.

Đỗ Thị Ngọc Diệp